Las, łąka, góry, morze, jezioro… w lato prawie każdy z nas marzy o spędzeniu choć kilku dni na łonie natury. Oznacza to zwykle relaks, spokój i ładowanie życiowych baterii. To właśnie sprzyjające otoczenie pozwala nam się wyciszyć i przywrócić dobrostan.

Dlaczego zatem nie wprowadzić „przyrody” do biur, aby towarzyszyła nam na co dzień? Nie chodzi tu jednak o kilka doniczkowych kwiatów na firmowych parapetach, ale o stworzenie naturalnego ekosystemu zapewniającego dobre samopoczucie wszystkim zatrudnionym. Na to wyzwanie odpowiada koncepcja Biophilic Design.

Biofilia

Pojęcie biofilia (w dosłownym tłumaczeniu „miłość do natury”), czyli „potrzeba poczucia wspólnoty z innymi organizmami żywymi”, wprowadził do nauki około trzydzieści lat temu Edward O. Wilson, biolog z Harvardu, jeden z najsłynniejszych badaczy mrówek. Uważał on, iż w związku z silną, pierwotną więzią, jaka łączy człowieka z naturą – potrzebujemy z nią stałego kontaktu. Tylko dzięki niemu możemy zapewnić sobie równowagę psychiczną, emocjonalną oraz zdrowotną.

Naturalne projektowanie

Idee Edward O. Wilsona zainspirowały zarówno architektów, jak i urbanistów. W taki sposób powstała koncepcja Biophilic Design, czyli projektowania „blisko natury”. Jednym z badaczy, którzy wnieśli najwięcej do nowopowstałej dziedziny nauki jest Stephen Kellert, wybitny urbanista i socjolog z Yale University. Jego książka „Biophilic Design: The Theory, Science, and Practice of Bringing Buildings to Life” napisana wraz z psychologami, socjologami oraz specjalistami od medycyny środowiskowej zawiera kilkadziesiąt pomysłów na to, jak można uzdrowić miasta i ich mieszkańców. Według Kellerta wciąż wzrasta liczba różnorodnych badań, które jednoznacznie wskazują na to, że człowiek ma lepsze samopoczucie, efektywniej uczy się i pracuje, gdy jego otoczenia jest bliskie naturze.

Naturalne zasady w biurze

Na podstawie wyników eksperymentów i testów między innymi w takich dziedzinach jak neuronauka, endokrynologia i psychologia środowiskowa wiemy coraz więcej na temat tego, jak przestrzeń wpływa na nasze zdrowie. Doświadczanie natury obniża ciśnienie krwi i tętno, redukuje napięcie mięśniowe, zmniejsza poziom hormonów stresu i podnosi zdolność kreatywnego rozwiązywania problemów. Korzystając z zebranych rezultatów badań firma Terrapin Bright Green zidentyfikowała 14 elementów kluczowych dla Biofilic Design i podzieliła je na 3 zestawy wzorców:

Natura w Przestrzeni:

1. Wizualny związek z naturą – widok elementów natury, żywych systemów i naturalnych procesów.

2. Bezwzrokowy związek z naturą – słuchowe, dotykowe, węchowe lub smakowe bodźce, które odnoszą się w celowy i pozytywny sposób do natury, żywych systemów i naturalnych procesów.

3. Nierytmiczna stymulacja sensoryczna – nietrwałe i losowe powiązania z naturą, które mogą być analizowane statystycznie, ale nie mogą być precyzyjnie przewidziane.

4. Termiczna i powietrzna zmienność – subtelne zmiany temperatury powietrza, odpowiednia wilgotność, przepływ powietrza po skórze oraz temperatury powierzchni imitujące środowisko naturalne.

5. Obecność wody – warunki, które umożliwiają doświadczanie danego miejsca poprzez oglądanie, słuchanie i dotykanie wody.

6. Dynamika i rozproszenie światła – dostarczanie różnorodnej intensywności światła i cieni, która zmienia się z czasem tworząc warunki występujące w naturze.

7. Związek z naturalnymi systemami – świadomość naturalnych procesów, a w szczególności sezonowych i czasowych zmian charakterystycznych dla zdrowych ekosystemów.

  • Naturalne Analogie:

8.

Biomorficzne formy i wzory – symboliczne odniesienie się do konturów, faktur i układów numerycznych, które występują najczęściej w naturze.

9. Materiały związane z naturą – materiały i element z natury, które po minimalnej obróbce oddają lokalną ekologię i geologię, a także tworzą inny sens miejsca.

10. Złożoność i porządek – bogata informacja sensoryczna, która odpowiada hierarchii przestrzennej widocznej w naturze.

  • Natura Miejsca:

11. Perspektywa – nieskrępowany widok przestrzeni, potrzebny do obserwacji i planowania.

12. Zacisze – miejsce, które umożliwia wycofanie się ze wszelkich aktywności i zapewnia jednostce ochronę z każdej strony.

13. Tajemnica – obietnica większej ilości informacji (osiągnięta poprzez częściowe zasłonięcie widoku lub inne rozwiązania sensoryczne), która wabi jednostkę do podroży w głąb środowiska.

14. Ryzyko/Niebezpieczeństwo – niezidentyfikowana groźba połączona z rzeczywistą ochroną.

Korporacyjny Biophilic Design

David Briefel (lider projektantów w firmie Gensler) podkreśla jednak, iż sukces wdrożenia Biophilic Design w korporacji może zostać zapewniony jedynie w przypadku holistycznego podejścia. Organizacja oprócz odpowiedniej formy projektowania przestrzeni powinna wziąć, według niego, pod uwagę takie kluczowe czynniki jak: komunikowane wartości organizacyjne, wykonywane zadania, zaangażowanie pracowników, preferencje i różnice indywidualne. Bill Browning, współzałożyciel Terrapin Bright Green dodaje do tych elementów jeszcze sposób zarządzania.

Ważne jest również wdrażanie projektowania opartego na dowodach, czyli mierzenia realnego wpływu stworzonych w biurze warunków na samopoczucie i zachowanie pracowników.

Korporacje wprowadzają do swoich biur motywy roślinne, naturalne materiały, dużą ilość dziennego światła, tzw. „żywe ściany” (złożone z odpowiednio dostosowanej i łatwej do pielęgnacji roślinności) etc. Ponadto powstaje coraz więcej firm, które oferują usługi związane z prowadzeniem biurowych warzywników zapewniających pracownikom świeże zioła i niektóre warzywa.

Największe korzyści z posiadania korporacyjnego ogródka to:

  • tworzenie więzi pracowników z naturą,
  • wyprostowana postawa – zmiana pozycji ciała podczas pielęgnacji roślin,
  • odpoczynek dla oczu – podziwianie roślin w przerwach w pracy,
  • uspokojenie – wdychanie aromatów niektórych ziół (np. bazylii),
  • wzmocnienie współpracy – wspólne uprawianie przez pracowników wydzielonych „parceli”,
  • zwiększenie integracji – spotykanie się przy warzywnikach osób z różnych obszarów organizacji,
  • ożywianie pracy w biurze – prace ogrodnicze realizowane przez pracowników i wspólna konsumpcja zbiorów.

Biurowe warzywniki testowały między innymi takie firmy jak Bouygues Immobilier, Roche i Google.

Bill Browning zachęca wszystkie firmy (w tym również produkcyjne) do korzystania z zasad Biophilic Design przy projektowaniu miejsc pracy. Wyniki wielu badań potwierdzają bowiem pozytywny wpływ zastosowania 14 wzorców (przedstawionych przez Terrapin Bright Green) na redukcję stresu, funkcje poznawcze, a także emocje i nastrój. Browning uważa, iż Biophilic Design to projektowanie przestrzeni dla szczęśliwszych, zdrowszych i bardziej produktywnych pracowników.